Kuru üzüm ve Kuru Üzümün Faydaları Nelerdir?
Kuru üzüm, bir kurutulmuş meyve türüdür. Üzümün kurusudur ve kuruyemiş olarak kabul edilmese de onun gibi çiğ tüketildiği gibi, üzüm hoşafı olarak ya da üzümlü ekmek ve üzümlü keklerde de kullanılır. Rengine göre beyaz kuru üzüm ve siyah kuru üzüm olmak üzere iki temel gruba ayrılır. Halk dilinde kişmiş de denir.[1]
Besin değeri
Ağırlığına bağlı olarak % 67 ilâ % 72 si fruktoz ve glukoz şekerinden oluşur.[2] Ayrıca, % 3 protein ve % 3.5 diyet lifi bulunur.[3] Diğer kuru meyveler (kuru erik, kuru kayısı) gibi kuru üzüm de antioksidan özelliklere sahip, fakat C vitamini açısından fakirdir. Sodyum oranı düşüktür ve kolesterol içermez.[4]
Yeni verilere göre, kan basıncında hafif artışlar görülen kimselerde uzun süreli rutin (günde üç kez) kuru üzüm tüketimi kan basıncını düşürebilir.[5]
Üretim
Kuru üzüm ticari olarak hasat edilen üzüm tanelerinin kurutulmasıyla üretilir. Bir üzüm tanesinin kuruması için, üzümün içindeki suyun hücrelerin iç kısmından, su damlacıklarının buharlaşabileceği üzüm yüzeyine tamamen çıkarılması gerekir. Ancak bu difüzyon işlemi çok zordur, çünkü üzüm kabuğunun kütikülünde suyun geçmesini engelleyen balmumu bulunur.[6] Ayrıca üzümün dış katmanlarında yer alan fiziksel ve kimyasal mekanizmalar da su kaybını önleyecek şekilde uyarlanmıştır. Ticari kuru üzüm üretiminin üç adımı ön işlem, kurutma ve kurutma sonrası işlemleri içerir.
Ön arıtma
Ön arıtma, kurutma işlemi sırasında artan su çıkarma oranını sağlamak için kuru üzüm üretiminde gerekli bir adımdır. Daha hızlı su çıkarma oranı, esmerleşme oranını azaltır ve daha arzu edilen kuru üzümlerin üretilmesine yardımcı olur. Bu süreci tamamlamanın tarihsel yöntemi Akdeniz ve Küçük Asya bölgelerinde geliştirilmiştir. Potasyum karbonat ve yağ asitlerinin etil esterlerinden yapılmış kuru bir emülsiyon soğuk daldırma kullanıldı. Son zamanlarda üzümleri yağ emülsiyonlarına veya seyreltik alkali çözeltilere maruz bırakmak gibi yeni yöntemler geliştirilmiştir. Bu yöntemler, üzümün dış yüzeyine su transferini teşvik edebilir ve bu da kurutma işleminin verimliliğini artırmaya yardımcı olur.
Kurutma
Üç tür gıda kurutma yöntemi bulunmaktadır: güneşte kurutma, gölgede kurutma ve mekanik kurutma. Güneşte kurutma ucuz bir süreçtir; bununla birlikte, çevresel kirlenme, böcek enfeksiyonları ve mikrobiyal bozulma meydana gelebilir ve sonuçta ortaya çıkan kuru üzümler genellikle düşük kalitededir. Ek olarak, güneşte kurutma çok yavaş bir işlemdir ve en çok arzu edilen kuru üzümleri üretmeyebilir.[7] Mekanik kurutma, hızlı kurumanın garanti edildiği daha güvenli ve daha kontrollü bir ortamda yapılabilir. Bir tür mekanik kurutma, mikrodalga ısıtma kullanmaktır. Üzümdeki su molekülleri, mikrodalga enerjisini emerek hızlı buharlaşmaya neden olur. Mikrodalga ısıtma genellikle kabarık kuru üzüm üretir.
Kurutma sonrası işlemler
Kurutma işlemi tamamlandıktan sonra kuru üzümler, kurutma işlemi sırasında gömülmüş olabilecek yabancı cisimleri gidermek için su ile temizlendiği işleme tesislerine gönderilir. Saplar ve kalitesiz kuru üzümler de çıkarılır. Yıkama işlemi rehidrasyona neden olabilir, bu nedenle eklenen nemin giderildiğinden emin olmak için yıkamadan sonra başka bir kurutma aşaması tamamlanır. Kuru üzüm üretimindeki tüm aşamalar, kuru üzümün kalitesinin belirlenmesinde oldukça önemlidir.[8] Bazen, polifenol oksidaz ve fenolik bileşikler arasındaki reaksiyonun neden olduğu esmerleşme oranını azaltmak için ön işlem aşamasından sonra ve kurutmadan önce kuru üzümlere kükürt dioksit uygulanır. Kükürt dioksit ayrıca lezzetin korunmasına ve kurutma işlemi sırasında bazı vitaminlerin kaybolmasının önlenmesine yardımcı olur.
İhracat
Dünyada yılda 1,2 milyon tona yakın kuru üzüm üretilmektedir. En fazla çekirdeksiz kuru üzüm üretiminde bazı yıllar Türkiye bazı yıllar da Amerika Birleşik Devletleri birincidir ve bunları üçüncü olarak İran takip eder. Diğer üretici ülkeler arasında Yunanistan, Şili, Arjantin, Avustralya ve Güney Afrika Cumhuriyeti sayılır.[9][10]
Türkiye’nin kuru üzüm ihracatının hemen hemen tamamını çekirdeksiz kuru üzümler oluşturmaktadır. 2010 yılı kuru üzüm ihracatı 417 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, 2011 yılında ise bir önceki yıla oranla % 21’lik artış ile bu rakam 506 milyon dolara yükselmiştir. Türkiye'den kuru üzüm ithal eden ülkeler İngiltere, Almanya, Hollanda ve İtalya başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerdir.[9]
İthalat
En çok ithalat yapan ülkeler arasında ilk sırayı Büyük Britanya (% 24,5) alır ve bunu Almanya (% 9,5), Rusya (% 8) ve Hollanda (% 6,5) takip eder. bu dört ülkenin itahalatı dünya ithalatının yaklaşık yarısını oluşturur.[9]
Köpeklerde zehirlenme
Kuru üzüm köpeklerde böbrek yetmezliğine yol açar. Bunun sebebi bilinmiyor[11]
Kuru Üzüm Kaç Kalori?
Üzümün kurutulmuş hali olan kuru üzüm, besin değerleri, faydaları ve aynı zamanda kalorisiyle dikkat çeken bir besindir. Genellikle diyetlerde ara öğün olarak önerilen 1 avuç kuru üzümün kalorisi yaklaşık 120 gr olarak kabul edilir. Ancak fazla tüketilirse kalorisi dikkate alındığında kilo alımına sebep olabilir.
Kuru Üzüm Besin Değeri Nedir?
Kansızlığa iyi gelen, kişiye enerji veren, vücudun serbest radikallerle mücadelesine destek olan antioksidanlar içeren kuru üzüm aynı zamanda birçok vitamin ve minerali bünyesinde barındırır. Bunların başında potasyum, bakır ve manganez gelir.
Kuru üzüm, genel olarak şu besin değerleriyle açıklanır:
Kalori: 120
Protein: 1 gram
Yağ: -
Karbonhidratlar: 32 gram
Lif: 2 gram
Şeker: 26 gram
Kalsiyum: 25 miligram
Demir: 1 miligram
Yukarıda yer alan değerler, kuru üzümün miktarı arttıkça aynı oranda artar. Belirtilen değerler yaklaşık 1 avuç kuru üzümün besin değerleridir.
Aynı zamanda kuru üzümde üzümden daha fazla kalori, şeker ve karbonhidrat bulunur ancak diğer yandan daha fazla lif, potasyum ve demir de yer alır. Yüksek şeker seviyelerine rağmen kuru üzümün orta seviyeye yakın bir glisemik indeksi söz konusudur. Özetle kan şekerinizi diğer tatlı ve şekerli gıdalar kadar yükseltmezler.
Kuru Üzüm Faydaları Nelerdir?
Sağlıklı bir atıştırmalık ve ara öğün olarak kabul edilen kuru üzüm, kansızlığa iyi gelir, enerji seviyesini yükseltir, kalp sağlığını destekler, serbest radikallerle mücadele eder, sindirime yardımcı olur ve diş çürümelerine karşı etkili bir besindir.
Potasyum kaynağı olan kuru üzümün faydaları şunlardır:
Kuru üzüm vücut için demir kaynağıdır
Kemik sağlığını destekler
Kansızlığa iyi gelir
Enerji seviyesini artırır
Kuru üzüm kalp sağlığını destekler
Serbest radikallerle mücadele eder, hücre hasarını önler
Sindirime yardımcı olur
Bağırsak sağlığını destekleyecek düzeyde lif içerir
Cildin genç, esnek ve yumuşak görünmesini sağlayan E vitamini içerir
Kuru üzüm aynı zamanda diş çürümelerine karşı etkilidir
Vitamin ve mineral açısından zengindir
Kronik hastalık riskini azaltır
Kuru üzümün vücuda sağladığı faydalar detaylı olarak şu şekilde açıklanabilir:
Kuru üzüm kansızlığa iyi gelir
Güçlü bir demir kaynağı olan kuru üzüm, bu sayede sağlıklı kırmızı kan üretimine destek olarak kansızlığa iyi gelir, demir seviyesini yükseltir ve kansızlığın meydana getirdiği yorgunluğu giderir.
Enerji seviyesini artırır
Kuru üzüm aynı zamanda yorgunluk, halsizlik ve enerji düşüklüğüne karşı da güçlü bir kaynaktır. Günlük bir avuç kuru üzüm tükettiğinizde enerji seviyenizin yükseldiğini fark edebilirsiniz.
Kuru üzüm kalp sağlığını destekler
Kan basıncını, kan şekerini ve kötü kolesterol olarak bilinen LDL seviyelerini düşürücü etki yapan kuru üzüm, kalpteki gerilimi azaltarak kalp sağlığını destekler ve kalp hastalıklarını riskini düşürür.
Serbest radikallerle mücadele eder
Kuru üzüm, içerdiği antioksidan özelliğiyle vücudun serbest radikallerle mücadele etmesine destek olur.
Sindirime yardımcı olur
Gastrointestinal sağlığın korunması noktasında da önemli bir besin olan kuru üzüm, sindirime yardımcı olan ve mide problemlerini azaltan iyi bir çözünür lif kaynağı olarak öne çıkar.
Bağırsak sağlığını destekleyecek düzeyde lif içerir
Kuru üzümün içeriğinde yer alan lif, bağırsak sağlığını olumlu yönde etkiler.
Kuru üzüm aynı zamanda diş çürümelerine karşı etkilidir
Kuru üzümde bulunan oleanolik ve linoleik asidin antibakteriyel bir güce sahip olduğu değerlendirilir. Bu da dişte meydana gelen çürümelere karşı güçlü bir destekçidir.
Vitamin ve mineral açısından zengindir
Demir, potasyum, kalsiyum, bakır ve manganez açısından zengin bir besin olan kuru üzüm aynı zamanda güçlü de bir lif kaynağıdır.
Kronik hastalık riskini azaltır
Antioksidan özelliğiyle dikkat çeken kuru üzüm, bu doğrultuda vücutta meydana gelebilecek kronik hastalık risklerini olabildiğince azaltır.
Kemik sağlığını güçlendirir
Kas sisteminin fonksiyonlarında önemli bir oynayan kalsiyum içeriğine sahip olan kuru üzüm, kemiklerin güçlenmesine yardımcı olan bir besindir.
Kuru Üzümün Zararları Var mı?
Sağlık faydalarıyla öne çıkan kuru üzüm fazla tüketildiğinde olası yan etkilere yol açabilir. Bunların başında da kilo alımı gelir. Kuru üzüm, tüketilmesi gereken miktarın üstüne çıktığında şeker oranı dikkate alındığında kilo aldırabilir. Ayrıca kuru üzüm, irritabl bağırsak sendromu olan bazı kişilerde gaz oluşumuna da yol açabilir.
Kuru Üzüm Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kuru üzüm nasıl yenir?
Güçlü bir besin kaynağı olan kuru üzüm genellikle ara öğünlerde atıştırmalık olarak tercih edilir. Kuru üzümün diğer kullanım alanları arasında ise tatlıların ve salataların içine karıştırılması yer alır.
Kuru üzüm ne kadar tüketilmelidir?
Kuru üzümün genellikle günde 1 avuç yenmesi tavsiye edilir.
Her gün kuru üzüm yersek ne olur?
Her gün kuru üzüm tüketimi dozuna bağlı olarak kilo alımına sebebiyet verebilir. Ayrıca hassas mideye sahip olanlarda sindirim problemleri ve ishale yol açabildiği de görülmüştür.
Kuru üzüm kilo aldırır mı?
Kuru üzüm, önerildiği gibi bir avuçtan daha fazla tüketildiği takdirde kilo aldırabilir. Bunun için diğer birçok besinde olduğu gibi kuru üzümü de dikkatli tüketmek önemlidir.
Aç karnına kuru üzüm yemenin faydaları nelerdir?
Aç karnına kuru üzüm yemek, sindirim sistemini desteklemekle birlikte bağırsak sağlığına iyi gelir ve gün içinde daha enerjik olmanızı sağlar.
Kuru üzüm kilo verdirir mi?
Kuru üzümün kilo verdirdiğine dair bir bilgi söz konusu değildir.
Kaynak
Wikipedia
memorial
Resim Kaynak
Microsoft AI
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
